Του ΒΙΚΤΩΡΑ ΝΕΤΑ
Με όσα στοιχεία αποκαλύπτονται καθημερινά και δείχνουν την έκταση και το βάθος της οικονομικής και της κοινωνικής κρίσης, είναι απόλυτα λογική η οργή και η απογοήτευση των πολιτών.
Βλέπουν αμήχανοι το ζοφερό παρόν και φοβούνται ότι θα είναι πιο οδυνηρό το μέλλον. Διαπιστώνουν ακόμη ότι δεν μπορούν να αντιδράσουν αποτελεσματικά. Πορείες, συγκεντρώσεις, διαδηλώσεις και απεργίες σηματοδοτούν την έντονη λαϊκή αντίδραση στα επώδυνα μέτρα, δεν οδηγούν όμως σε έξοδο από την κρίση.
Η προσφυγή στον μηχανισμό στήριξης, που έθεσε τη χώρα υπό την κηδεμονία της Ευρωπαϊκής Ενωσης, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, ήταν η αναπόφευκτη λύση. Αυτή η λύση δεν μπορεί να ανατραπεί. Τυχόν ανατροπή θα οδηγούσε σε χρεοκοπία, στην έξοδο από το ευρώ και σε επιστροφή στη δραχμή με δραματική υποτίμηση, όπως δηλώνουν όλοι οι οικονομολόγοι, ακόμη και αυτοί που την προτείνουν. Η μόνη δίκαιη λύση θα μπορούσε να προέλθει με την αναγνώριση από τους ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ενωσης ότι το πρόβλημα της Ελλάδας είναι ευρωπαϊκό, αφού το αντιμετωπίζουν και άλλες χώρες με υψηλά ελλείμματα και μεγάλο δημόσιο χρέος. Αρα πρέπει να δοθεί κεντρική συνολική λύση, με μέτρα όπως είναι η υποτίμηση του ευρώ και η εφαρμογή πολιτικής για την ανάπτυξη και την ενίσχυση της απασχόλησης.
Για να φτάσουμε όμως σε μία τέτοια λύση θα πρέπει να ξεπεραστούν οι έντονες εσωτερικές αντιθέσεις μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης και προπαντός να καμφθεί η γερμανική αδιαλλαξία και εμμονή σε σκληρές θέσεις. Θα πρέπει, δηλαδή, η Ευρωπαϊκή Ενωση να καλύψει τα τεράστια θεσμικά δημοκρατικά ελλείμματα που έχει, ώστε να επιτευχθεί η σύγκλιση και η συνοχή της ευρωπαϊκής οικογένειας. Με τις σημερινές αδύναμες ηγεσίες που υπάρχουν στην Ευρώπη και με τις αντιλήψεις που επικρατούν, αλλά προπαντός με την κυριαρχία σε παγκόσμιο επίπεδο των λεγόμενων αγορών, δηλαδή των παραγόντων του κεφαλαίου, ο δρόμος προς μια τέτοια λύση φαίνεται να είναι κλειστός. Αν η πολιτική δεν πάρει το πάνω χέρι στη διακυβέρνηση του πλανήτη, τότε θα εκτελεί εντολές των τραπεζιτών και των χρηματιστών, σε μια διαπλοκή που θα λειτουργεί σε βάρος των πολιτών, οι οποίοι αναπόφευκτα θα αντιδράσουν και μάλιστα δυναμικά.
Ειδικά στην Ελλάδα, εκεί που έχουν φτάσει τα πράγματα, είναι η ώρα κινητοποίησης των πολιτών, για να γίνουν ανατροπές από κάτω, να αναληφθούν πρωτοβουλίες από υγιείς δυνάμεις, ώστε να σαρωθεί ό,τι σάπιο υπάρχει στο σύστημα. Σήμερα σε όλους τους κομματικούς χώρους υπάρχει κρίση. Τα κόμματα εξουσίας, ΠΑΣΟΚ και Νέα Δημοκρατία, «ματώνουν» -κατά την προσφιλή έκφραση του Γιώργου Παπανδρέου- με όσα αποκαλύπτονται για στελέχη τους όχι μόνο στις εξεταστικές επιτροπές. Στον Συνασπισμό η κρίση οδηγεί σε διάσπαση και σε ανακατατάξεις, ενώ το ΚΚΕ με την ακαμψία του δεν εισπράττει τα ανάλογα κέρδη από τις συνθήκες που ευνοούν την ενίσχυση της Αριστεράς.
Τα ηγετικά στελέχη, που έχουν τεράστιο μερίδιο ευθύνης για την κρίση του πολιτικού συστήματος, δεν μπορούν να φέρουν σε πέρας το έργο της εξυγίανσης. Ούτε μπορούν να το κάνουν και οι αρχηγοί κόβοντας αδιακρίτως κεφάλια χωρίς διαδικασίες αμεροληψίας. Το έργο της εξυγίανσης σε πρώτη φάση πρέπει να αναλάβουν τα συνέδρια, που είναι τα κυρίαρχα όργανα των κομμάτων. Στα συνέδρια όμως θα πρέπει να εκπροσωπηθεί η υγιής κομματική βάση. Κι αυτό δεν μπορεί να γίνει παρά μόνο με ριζική ανανέωση των στελεχών, με κινητοποίηση των άξιων και καθαρών, των κοινωνικά καταξιωμένων. Το ίδιο θα πρέπει να γίνει και στο συνδικαλιστικό κίνημα, οι ηγεσίες του οποίου αποδείχθηκαν κατώτερες των περιστάσεων, αφού δεν πρόλαβαν την κρίση του Ασφαλιστικού, ούτε και προέβλεψαν την οικονομική κρίση, που αναπόφευκτα ερχόταν με τη ρεμούλα, τη σπατάλη και τη διαφθορά.
Είναι απορίας άξιον πώς δεν είχε αντιληφθεί κανείς από τους υπεύθυνους υπηρεσιακούς παράγοντες τον καλπασμό των ελλειμμάτων και του δημοσίου χρέους, ιδίως εκείνοι της Τραπέζης της Ελλάδος και της Στατιστικής Υπηρεσίας, όπως και του Γενικού Λογιστηρίου, του υπουργείου Οικονομίας και άλλων υπηρεσιών. Η ΑΔΕΔΥ δεν θα έπρεπε να είχε κάποια πληροφόρηση από τους συνδικαλιστές της σ' αυτούς τους χώρους; Υπάρχει επομένως κρίση και στο συνδικαλιστικό κίνημα, το οποίο θα πρέπει να ανανεωθεί και να εκσυγχρονιστεί, διότι βασικός ρόλος του είναι να ενεργεί ως δύναμη εγγύησης σωστής λειτουργίας του δημοκρατικού συστήματος και να μην ενδιαφέρεται μόνο για τα μισθολογικά αιτήματα.
Χρειάζεται μια ειρηνική επανάσταση, μια υπεύθυνη κινητοποίηση των πολιτών σε όλους τους χώρους όπου ο καθένας ανήκει. Στα κόμματα, τον συνδικαλισμό, το συνεταιριστικό κίνημα -που αφέθηκε να πεθάνει-, τους δήμους και τις κοινότητες, τους πολιτιστικούς συλλόγους, παντού όπου υπάρχουν συλλογικά όργανα που μπορούν να δράσουν για να ξεπεραστεί η κρίση, για να γυρίσει ο τόπος σελίδα, να αποκτήσει όραμα.
Με μια τέτοια κινητοποίηση μπορεί να φτάσουμε και σε ανατροπές, που θα σηματοδοτήσουν μια αναγέννηση, μια αλλαγή ουσίας. Προσφέρουν οι εκλογές για την Τοπική Αυτοδιοίκηση, που θα γίνουν στο τέλος του χρόνου με τον νέο νόμο, μια ευκαιρία για την ενεργοποίηση κοινωνικών δυνάμεων πέρα και πάνω από τα κόμματα. Μπορεί να σαρωθεί το κομματικό χρίσμα από το χρίσμα της εκλογικής -όχι της κομματικής- βάσης. Οι τοπικές κοινωνίες, παραμερίζοντας τις κομματικές ταμπέλες, πρέπει να προτείνουν, έως και να αναγκάσουν, άξιους και καταξιωμένους να στρατευτούν στη μεγάλη προσπάθεια.
Είναι ώρα να αναβιώσει η μεγάλη κοινοτική παράδοση, που έκανε θαύματα στην περίοδο της Τουρκοκρατίας. Ο καθηγητής Νικ. Πανταζόπουλος έγραψε: «Ο κοινοτισμός με τις διάφορες μορφές του (πολιτική, θρησκευτική, οικονομική και στρατιωτική) είχε κατορθώσει να υποκαταστήσει το βυζαντινό κράτος, που είχε καταλυθεί και είχε πραγματοποιήσει αυτό, που στην αρχή φαινόταν ακατόρθωτο: την απελευθέρωση του Εθνους» («Ο ελληνικός κοινοτισμός και η νεοελληνική κοινοτική παράδοση», Αθήνα, εκδόσεις «Παρουσία» 1993).
Μπορεί και τώρα με μια κινητοποίηση, από κάτω, των υγιών δυνάμεων να πραγματοποιηθεί αυτό που φαίνεται ακατόρθωτο: να εξυγιανθεί ο τόπος και να απελευθερωθεί από τις νοοτροπίες που σκοτώνουν τα όνειρα των παιδιών του.
Μηνύματα με πολλούς αποδέκτες είχε η τοποθέτηση του Γιώργου Παπανδρέου για τις εξεταστικές στη συνεδρίαση του διαθεσμικού οργάνου, την Τρίτη. «Eχουμε χρέος να αποκαταστήσουμε το αίσθημα δικαίου», επισήμανε ο πρωθυπουργός απορρίπτοντας την ανθρωποφαγία και προκρίνοντας την παραδειγματική λειτουργία του πολιτικού κόσμου. Εν τω μεταξύ, τα ονόματα πολιτικών που έπαιρναν δώρα από τα μαύρα ταμεία της Siemens προσπαθεί να βρει η εξεταστική επιτροπή της Βουλής, πίσω από το «μπλάνκο», από το διορθωτικό δηλαδή που είχαν βάλει στην εταιρεία. Τη δύσκολη αυτή δουλειά αναλαμβάνει η Υπηρεσία Ειδικών Ελέγχων.
