Του Νίκου Κοτζιά
Πέρασαν έξι μήνες από τότε που το ΠΑΣΟΚ υπό τον Γ. Α. Παπανδρέου κατήγαγε μεγάλη και σημαντική εκλογική νίκη. Το εκλογικό αποτέλεσμα της 4ης Οκτωβρίου του 2010 απάλλαξε τη χώρα από την ακινησία. Η χώρα επανάκαμψε σε έναν δρόμο ενεργητικής πολιτικής. Δεν χρειάζεται μεγάλη σοφία για να καταλάβει κανείς ότι τα δεινά της χώρας θα ήταν πολλαπλά αν συνέχιζε να κυβερνά ο Κ. Καραμανλής.Η ελπίδα του τελευταίου ότι κάπου στο άγνωστο μέλλον θα υπάρξει μια δικαίωση και για αυτόν δεν έχει καμιά βάση, πλέον. Ούτε για τον ίδιο. Υποστηρίζω, μάλιστα, ότι η Ν.Δ. απέκτησε καλύτερο αρχηγό χάρη στην ίδια της την ήττα. Εναν πολιτικό με αντίληψη για το παγκόσμιο γίγνεσθαι. Εναν αρχηγό, όπως τον ονομάζω, συντηρητικό κεϋνσιανό, που συνέβαλε από τη δική του θέση στις πρόσφατες διαπραγματεύσεις στις Βρυξέλλες.
Εξι μήνες θετικών
Το ΠΑΣΟΚ παρέλαβε τη χώρα σε πολύ κακή κατάσταση. Έδειξε κουράγιο και υπομονή. Πήρε πάνω του τα προβλήματα και προσπάθησε να τα αντιμετωπίσει. Το μεγάλο του ατού ήταν και είναι ο πρωθυπουργός της χώρας, ο Γ.Α.Παπανδρέου. Οταν ερωτώμαι από φίλους για να αξιολογήσω τη σημερινή κυβέρνηση με ειλικρίνεια, απαντώ ότι "πιστεύω ότι ο Παπανδρέου είναι ασύγκριτα καλύτερος από τον Κ. Καραμανλή".Οτι μέσα στην κρίση φάνηκαν τα μεγάλα πλεονεκτήματά του. Είναι ο κατεξοχήν Ελληνας πολιτικός που στην εποχή της παγκοσμιοποίησης μπορεί να κινηθεί στο υπερεθνικό πολιτικό σκηνικό και να παλέψει, σύμφωνα πάντα με τις απόψεις και πεποιθήσεις του, για αυτό που θεωρεί καλό και αναγκαίο για την Ελλάδα. Ο Γ. Παπανδρέου γνωρίζει το διεθνές περιβάλλον και γνωρίζεται με αυτό. Διαθέτει αξιοπιστία μεγαλύτερη εκείνης της κυβέρνησης της Ν.Δ. Ο λαός, με τη σοφία του, του έδωσε μεγάλη κοινοβουλευτική πλειοψηφία ώστε να κάνει αυτό που εκείνος γνωρίζει καλύτερα, χωρίς εσωτερικά προσκόμματα. Σε αυτό βοηθήθηκε από την υπεύθυνη στάση της αξιωματικής αντιπολίτευσης, που δεν έχει κανένα λόγο να επιθυμεί την αποτυχία του.Ο Παπανδρέου επανέφερε την ελληνική πολιτική σε μια ενεργητική πορεία. Δραστήριος, ακούραστος, ξέρει να μιλά με τη γλώσσα των αναγκών της Ελλάδας στο αυτί των συνομιλητών του. Διότι, όπως έγραφε ο Μπρεχτ, δεν αρκεί κάποιο στόμα να ομιλεί ορθά και λογικά, πρέπει να ακούει αυτή την ορθότητα και το αυτί στο οποίο απευθύνεται ο ομιλητής.Στην απάντηση που με ειλικρίνεια δίνω σε όποιον με ερωτά, υπογραμμίζω ότι η πολιτική σκηνή αυτών των έξι μηνών έδειξε ότι ο Παπανδρέου είναι πολύ καλύτερος από όλους τους δελφίνους και δελφινίσκους που διαθέτει το κυβερνών κόμμα. Ο ίδιος είναι δύο κεφάλια καλύτερος από τον μέσο όρο των υπουργών του. Το πρόβλημα που έχει είναι ότι εκείνος, και όχι κάποιος τρίτος, επέλεξε αυτό ακριβώς το Υπουργικό Συμβούλιο.
Εξι μήνες αδυναμίες
Στην ίδια την εκτελεστική επιτροπή της κυβέρνησης υπάρχουν πετυχημένοι υπουργοί, που κάνουν τη δουλειά τους ως οφείλουν, παραγωγικά και δημιουργικά. Υπάρχουν και εκείνοι που η πολιτική τους είναι προβληματική. Το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι στην οικονομική πολιτική της κυβέρνησης κυριάρχησαν νεοφιλελεύθερες αντιλήψεις, που συνοδεύτηκαν με σοβαρές αδυναμίες στη διαχείριση των προβλημάτων της χώρας.Οτι ο φορέας αυτής της πολιτικής δείχνει να δυσκολεύεται να συνεννοηθεί με τους κοινωνικούς φορείς που δεν συγκαταλέγονται στους μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους. Στον οικονομικό τομέα έχουμε επανεμφάνιση όλων εκείνων των απόψεων του αποκαλούμενου δεξιόστροφου εκσυγχρονισμού που συνέβαλαν στα σημερινά προβλήματα που έχει η χώρα. Αυτό, μάλιστα, συμβαίνει σε μια εποχή που οι αντοχές της κοινωνίας σε τέτοιες λογικές είναι μικρότερες παρά ποτέ. Ανάλογα, εάν μελετήσει κανείς με προσοχή τους διορισμούς στους δημόσιους φορείς μεγάλης κοινωνικής και οικονομικής σημασίας, θα εντοπίσει διάφορους τύπους οι οποίοι έχουν άμεσες διασυνδέσεις με τη διαπλοκή και συγκεκριμένα οικονομικά συμφέροντα.Οι φορείς αυτών των συμφερόντων βρίσκουν από κύκλους της κυβέρνησης, ελπίζω μειοψηφικούς, μεγαλύτερες συμπάθειες από ό,τι άνθρωποι καθαροί και χωρίς κηλίδες ντροπής στο βιογραφικό τους.Πρόκειται για φαινόμενα που όταν θα έρθει "η ώρα της καθόδου", κανείς από εκείνους που τους διόρισε δεν θα έχει το θάρρος και το κουράγιο να εξηγήσει και να δικαιολογήσει αυτές τις επιλογές. Δεν θα μπορέσει να εξηγήσει γιατί παραμένει ως πρόεδρος του ΟΤΕ ο πολλαπλά κατηγορηθείς από το ΠΑΣΟΚ όταν ήταν στην αντιπολίτευση. Το γιατί μετά από έξι μήνες δεν έχει υπάρξει μια αλλαγή στην κορυφή του ΙΚΑ, ακόμα να διοριστεί ο διοικητής, όταν ο λαός καλείται να αποδεχτεί μείωση των συντάξεων και αύξηση του χρόνου εργασίας.Ολα αυτά η κυβέρνηση δεν θέλει να τα αντιμετωπίσει ή να τα σταματήσει. Αλλά στην πολιτική πάντα φτάνει ο λογαριασμός. Στο βαθμό που ο πρωθυπουργός δεν κάνει ριζικές αλλαγές στην οικονομία, να περάσει όπως επιμένω εδώ και σχεδόν μισό χρόνο σε μια πολιτική ανάπτυξης και ισχυρής θεσμικής εκπροσώπησης ισχυρών συμφερόντων, τότε το ΠΑΣΟΚ κινδυνεύει να χάσει την επαφή του με τα λαϊκά στρώματα. Μια τέτοια αποκοπή θα του στοιχίσει τόσο άμεσα εκλογικά, όσο και μακρόχρονα. Εχει να μάθει κανείς πολλά από την περίπτωση της γερμανικής σοσιαλδημοκρατίας και την κάτω βόλτα που πήρε μετά την πρωθυπουργία του Σρέντερ.Στο πρώτο άρθρο μου μετά την ανάληψη της διακυβέρνησης της χώρας από τον ΠΑΣΟΚ είχα επισημάνει σειρά από αδυναμίες της, που δυστυχώς επιβεβαιώθηκαν. Η πρώτη ήταν ότι στη νέα κυβέρνηση δεν συμμετέχουν πρόσωπα με εμπειρίες από τα λαϊκά κινήματα. Οτι δεν υπήρχαν ούτε άτομα με δυνατότητα διαλόγου με την κοινοβουλευτική Αριστερά. Παρά το γεγονός ότι η Αριστερά με τη στάση της διευκολύνει το ΠΑΣΟΚ, εξαιτίας μιας στάσης που παραπέμπει περισσότερο στη γραμμή του έκτου συνεδρίου της Κομμουνιστικής Διεθνούς το 1927 (θεωρία του σοσιαλφασισμού) και όχι στο έβδομο, το 1935, όπου υπήρξε επεξεργασία της στρατηγικής του λαϊκού μετώπου, οι προοπτικές του ΠΑΣΟΚ δεν είναι οι καλύτερες.Η ίδια η κυβέρνηση δείχνει τάσεις αποξένωσης από μεγάλες λαϊκές δυνάμεις. Δεν έχει σαφήνεια για το ποιοι είναι κατά τη γνώμη της οι σύμμαχοι και ποιοι οι αντίπαλοί της, ουσιαστικά ένα τμήμα της έχει συμπορευτεί μέχρι σήμερα με το χρηματοπιστωτικό σύστημα, ιδιαίτερα τις τράπεζες.Και το χειρότερο, επιδιώκει να πείσει την κοινωνία ότι αυτή η συμπόρευση είναι μονόδρομος. Μια τέτοια συμπεριφορά μπορεί να οδηγήσει ώστε μια πολιτική που ο ίδιος ο πρωθυπουργός την περιέγραψε ως "αναγκαία παρέκκλιση" να αναχθεί από μερίδα της κυβέρνησης σε μακρόχρονη στρατηγική. Η απειρία, η υιοθέτηση μιας αλαζονείας απέναντι στον λαϊκό παράγοντα θα έχουν μεγάλο κόστος για το ίδιο το ΠΑΣΟΚ και την ύπαρξή του.
Μεγάλα προβλήματα και μιζέρια
Είναι γεγονός ότι η συσσώρευση των προβλημάτων βρήκε την ελληνική κοινωνία απροετοίμαστη ψυχολογικά και πολιτικά. Το αγώι, όμως, κάνει τον αγωγιάτη. Οι χαρακτήρες και οι ικανότητες των ανθρώπων μετράνε σε ώρα κρίσης, στα δύσκολα.Εκείνοι που δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις δυσκολίες δεν έχουν το σθένος να αντισταθούν στη "φυσική ροπή" προς τη μιζέρια, προς την παραγωγή μιας εικόνας μουντής.
Συχνά η προσωπική απογοήτευση αναπαράγεται ως ατμόσφαιρα στην ίδια την κοινωνία. Γνωρίζουμε, πλέον, στις κοινωνικές επιστήμες, ότι τυχόν κακό κλίμα στην κοινωνία υπονομεύει και τις όποιες προσπάθειες αναζωογόνηση της οικονομίας.Οι κυβερνώντες έχουν ένα τετραπλό άμεσο χρέος.
- Πρώτον, να σταματήσουν να παράγουν απαισιοδοξία και μιζέρια. Η χώρα κατάλαβε το πρόβλημα. Αυτό που δεν καταλαβαίνει είναι γιατί δεν το πληρώνουν όλοι και πριν από όλα εκείνοι που το δημιούργησαν.
- Δεύτερον, η κυβέρνηση πρέπει να σταματήσει τον μονόπλευρο προσανατολισμό της ως προς την οικονομία. Ακόμα και στο νομοσχέδιο για τα φορολογικά δεν θέλησε να οδηγήσει τα μεγάλα εισοδήματα και περιουσίες στο ταμείο. Αν υπολογίσει κανείς ότι οι μισθωτοί χάνουν σε ορισμένες περιπτώσεις περισσότερο από το 20% του εισοδήματός τους, η "προσεκτική" χρέωση των εχόντων και κατεχόντων δεν μπορεί να γίνει κατανοητή.
- Τρίτον, όπως είχε προτρέψει ακόμα από τον Οκτώβριο, ας σταματήσει η κυβέρνηση να μιλά πολύ, να διαχειρίζεται λίγο και να υποαπασχολείται με την ανάπτυξη. Αυτό πια το έχουν καταλάβει και της το επισημαίνουν σχεδόν όλοι. Η πολιτική δεν είναι επικοινωνία. Είναι επιλογή και πράξη.
- Τέλος, τέταρτον, η κυβέρνηση οφείλει να ασχοληθεί με καυτά εθνικά προβλήματα στο Αιγαίο και στο Κυπριακό. Να βγει από τον "ύπνο του δικαίου", ιδιαίτερα ως προς τις τουρκικές προκλήσεις. Να θέσει δε προς Τουρκία και συμμάχους σαφείς κόκκινες γραμμές. Ο νοών νοείτω.
Εξι μήνες θετικών
Το ΠΑΣΟΚ παρέλαβε τη χώρα σε πολύ κακή κατάσταση. Έδειξε κουράγιο και υπομονή. Πήρε πάνω του τα προβλήματα και προσπάθησε να τα αντιμετωπίσει. Το μεγάλο του ατού ήταν και είναι ο πρωθυπουργός της χώρας, ο Γ.Α.Παπανδρέου. Οταν ερωτώμαι από φίλους για να αξιολογήσω τη σημερινή κυβέρνηση με ειλικρίνεια, απαντώ ότι "πιστεύω ότι ο Παπανδρέου είναι ασύγκριτα καλύτερος από τον Κ. Καραμανλή".Οτι μέσα στην κρίση φάνηκαν τα μεγάλα πλεονεκτήματά του. Είναι ο κατεξοχήν Ελληνας πολιτικός που στην εποχή της παγκοσμιοποίησης μπορεί να κινηθεί στο υπερεθνικό πολιτικό σκηνικό και να παλέψει, σύμφωνα πάντα με τις απόψεις και πεποιθήσεις του, για αυτό που θεωρεί καλό και αναγκαίο για την Ελλάδα. Ο Γ. Παπανδρέου γνωρίζει το διεθνές περιβάλλον και γνωρίζεται με αυτό. Διαθέτει αξιοπιστία μεγαλύτερη εκείνης της κυβέρνησης της Ν.Δ. Ο λαός, με τη σοφία του, του έδωσε μεγάλη κοινοβουλευτική πλειοψηφία ώστε να κάνει αυτό που εκείνος γνωρίζει καλύτερα, χωρίς εσωτερικά προσκόμματα. Σε αυτό βοηθήθηκε από την υπεύθυνη στάση της αξιωματικής αντιπολίτευσης, που δεν έχει κανένα λόγο να επιθυμεί την αποτυχία του.Ο Παπανδρέου επανέφερε την ελληνική πολιτική σε μια ενεργητική πορεία. Δραστήριος, ακούραστος, ξέρει να μιλά με τη γλώσσα των αναγκών της Ελλάδας στο αυτί των συνομιλητών του. Διότι, όπως έγραφε ο Μπρεχτ, δεν αρκεί κάποιο στόμα να ομιλεί ορθά και λογικά, πρέπει να ακούει αυτή την ορθότητα και το αυτί στο οποίο απευθύνεται ο ομιλητής.Στην απάντηση που με ειλικρίνεια δίνω σε όποιον με ερωτά, υπογραμμίζω ότι η πολιτική σκηνή αυτών των έξι μηνών έδειξε ότι ο Παπανδρέου είναι πολύ καλύτερος από όλους τους δελφίνους και δελφινίσκους που διαθέτει το κυβερνών κόμμα. Ο ίδιος είναι δύο κεφάλια καλύτερος από τον μέσο όρο των υπουργών του. Το πρόβλημα που έχει είναι ότι εκείνος, και όχι κάποιος τρίτος, επέλεξε αυτό ακριβώς το Υπουργικό Συμβούλιο.
Εξι μήνες αδυναμίες
Στην ίδια την εκτελεστική επιτροπή της κυβέρνησης υπάρχουν πετυχημένοι υπουργοί, που κάνουν τη δουλειά τους ως οφείλουν, παραγωγικά και δημιουργικά. Υπάρχουν και εκείνοι που η πολιτική τους είναι προβληματική. Το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι στην οικονομική πολιτική της κυβέρνησης κυριάρχησαν νεοφιλελεύθερες αντιλήψεις, που συνοδεύτηκαν με σοβαρές αδυναμίες στη διαχείριση των προβλημάτων της χώρας.Οτι ο φορέας αυτής της πολιτικής δείχνει να δυσκολεύεται να συνεννοηθεί με τους κοινωνικούς φορείς που δεν συγκαταλέγονται στους μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους. Στον οικονομικό τομέα έχουμε επανεμφάνιση όλων εκείνων των απόψεων του αποκαλούμενου δεξιόστροφου εκσυγχρονισμού που συνέβαλαν στα σημερινά προβλήματα που έχει η χώρα. Αυτό, μάλιστα, συμβαίνει σε μια εποχή που οι αντοχές της κοινωνίας σε τέτοιες λογικές είναι μικρότερες παρά ποτέ. Ανάλογα, εάν μελετήσει κανείς με προσοχή τους διορισμούς στους δημόσιους φορείς μεγάλης κοινωνικής και οικονομικής σημασίας, θα εντοπίσει διάφορους τύπους οι οποίοι έχουν άμεσες διασυνδέσεις με τη διαπλοκή και συγκεκριμένα οικονομικά συμφέροντα.Οι φορείς αυτών των συμφερόντων βρίσκουν από κύκλους της κυβέρνησης, ελπίζω μειοψηφικούς, μεγαλύτερες συμπάθειες από ό,τι άνθρωποι καθαροί και χωρίς κηλίδες ντροπής στο βιογραφικό τους.Πρόκειται για φαινόμενα που όταν θα έρθει "η ώρα της καθόδου", κανείς από εκείνους που τους διόρισε δεν θα έχει το θάρρος και το κουράγιο να εξηγήσει και να δικαιολογήσει αυτές τις επιλογές. Δεν θα μπορέσει να εξηγήσει γιατί παραμένει ως πρόεδρος του ΟΤΕ ο πολλαπλά κατηγορηθείς από το ΠΑΣΟΚ όταν ήταν στην αντιπολίτευση. Το γιατί μετά από έξι μήνες δεν έχει υπάρξει μια αλλαγή στην κορυφή του ΙΚΑ, ακόμα να διοριστεί ο διοικητής, όταν ο λαός καλείται να αποδεχτεί μείωση των συντάξεων και αύξηση του χρόνου εργασίας.Ολα αυτά η κυβέρνηση δεν θέλει να τα αντιμετωπίσει ή να τα σταματήσει. Αλλά στην πολιτική πάντα φτάνει ο λογαριασμός. Στο βαθμό που ο πρωθυπουργός δεν κάνει ριζικές αλλαγές στην οικονομία, να περάσει όπως επιμένω εδώ και σχεδόν μισό χρόνο σε μια πολιτική ανάπτυξης και ισχυρής θεσμικής εκπροσώπησης ισχυρών συμφερόντων, τότε το ΠΑΣΟΚ κινδυνεύει να χάσει την επαφή του με τα λαϊκά στρώματα. Μια τέτοια αποκοπή θα του στοιχίσει τόσο άμεσα εκλογικά, όσο και μακρόχρονα. Εχει να μάθει κανείς πολλά από την περίπτωση της γερμανικής σοσιαλδημοκρατίας και την κάτω βόλτα που πήρε μετά την πρωθυπουργία του Σρέντερ.Στο πρώτο άρθρο μου μετά την ανάληψη της διακυβέρνησης της χώρας από τον ΠΑΣΟΚ είχα επισημάνει σειρά από αδυναμίες της, που δυστυχώς επιβεβαιώθηκαν. Η πρώτη ήταν ότι στη νέα κυβέρνηση δεν συμμετέχουν πρόσωπα με εμπειρίες από τα λαϊκά κινήματα. Οτι δεν υπήρχαν ούτε άτομα με δυνατότητα διαλόγου με την κοινοβουλευτική Αριστερά. Παρά το γεγονός ότι η Αριστερά με τη στάση της διευκολύνει το ΠΑΣΟΚ, εξαιτίας μιας στάσης που παραπέμπει περισσότερο στη γραμμή του έκτου συνεδρίου της Κομμουνιστικής Διεθνούς το 1927 (θεωρία του σοσιαλφασισμού) και όχι στο έβδομο, το 1935, όπου υπήρξε επεξεργασία της στρατηγικής του λαϊκού μετώπου, οι προοπτικές του ΠΑΣΟΚ δεν είναι οι καλύτερες.Η ίδια η κυβέρνηση δείχνει τάσεις αποξένωσης από μεγάλες λαϊκές δυνάμεις. Δεν έχει σαφήνεια για το ποιοι είναι κατά τη γνώμη της οι σύμμαχοι και ποιοι οι αντίπαλοί της, ουσιαστικά ένα τμήμα της έχει συμπορευτεί μέχρι σήμερα με το χρηματοπιστωτικό σύστημα, ιδιαίτερα τις τράπεζες.Και το χειρότερο, επιδιώκει να πείσει την κοινωνία ότι αυτή η συμπόρευση είναι μονόδρομος. Μια τέτοια συμπεριφορά μπορεί να οδηγήσει ώστε μια πολιτική που ο ίδιος ο πρωθυπουργός την περιέγραψε ως "αναγκαία παρέκκλιση" να αναχθεί από μερίδα της κυβέρνησης σε μακρόχρονη στρατηγική. Η απειρία, η υιοθέτηση μιας αλαζονείας απέναντι στον λαϊκό παράγοντα θα έχουν μεγάλο κόστος για το ίδιο το ΠΑΣΟΚ και την ύπαρξή του.
Μεγάλα προβλήματα και μιζέρια
Είναι γεγονός ότι η συσσώρευση των προβλημάτων βρήκε την ελληνική κοινωνία απροετοίμαστη ψυχολογικά και πολιτικά. Το αγώι, όμως, κάνει τον αγωγιάτη. Οι χαρακτήρες και οι ικανότητες των ανθρώπων μετράνε σε ώρα κρίσης, στα δύσκολα.Εκείνοι που δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις δυσκολίες δεν έχουν το σθένος να αντισταθούν στη "φυσική ροπή" προς τη μιζέρια, προς την παραγωγή μιας εικόνας μουντής.
Συχνά η προσωπική απογοήτευση αναπαράγεται ως ατμόσφαιρα στην ίδια την κοινωνία. Γνωρίζουμε, πλέον, στις κοινωνικές επιστήμες, ότι τυχόν κακό κλίμα στην κοινωνία υπονομεύει και τις όποιες προσπάθειες αναζωογόνηση της οικονομίας.Οι κυβερνώντες έχουν ένα τετραπλό άμεσο χρέος.
- Πρώτον, να σταματήσουν να παράγουν απαισιοδοξία και μιζέρια. Η χώρα κατάλαβε το πρόβλημα. Αυτό που δεν καταλαβαίνει είναι γιατί δεν το πληρώνουν όλοι και πριν από όλα εκείνοι που το δημιούργησαν.
- Δεύτερον, η κυβέρνηση πρέπει να σταματήσει τον μονόπλευρο προσανατολισμό της ως προς την οικονομία. Ακόμα και στο νομοσχέδιο για τα φορολογικά δεν θέλησε να οδηγήσει τα μεγάλα εισοδήματα και περιουσίες στο ταμείο. Αν υπολογίσει κανείς ότι οι μισθωτοί χάνουν σε ορισμένες περιπτώσεις περισσότερο από το 20% του εισοδήματός τους, η "προσεκτική" χρέωση των εχόντων και κατεχόντων δεν μπορεί να γίνει κατανοητή.
- Τρίτον, όπως είχε προτρέψει ακόμα από τον Οκτώβριο, ας σταματήσει η κυβέρνηση να μιλά πολύ, να διαχειρίζεται λίγο και να υποαπασχολείται με την ανάπτυξη. Αυτό πια το έχουν καταλάβει και της το επισημαίνουν σχεδόν όλοι. Η πολιτική δεν είναι επικοινωνία. Είναι επιλογή και πράξη.
- Τέλος, τέταρτον, η κυβέρνηση οφείλει να ασχοληθεί με καυτά εθνικά προβλήματα στο Αιγαίο και στο Κυπριακό. Να βγει από τον "ύπνο του δικαίου", ιδιαίτερα ως προς τις τουρκικές προκλήσεις. Να θέσει δε προς Τουρκία και συμμάχους σαφείς κόκκινες γραμμές. Ο νοών νοείτω.
0 σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου