Κυκλοφορεί ένα πολύ γνωστό βίντεο στο οποίο ο Σλαβόι Ζίζεκ εξηγεί το πώς η χρήση της τουαλέτας δηλώνει βαθιές ιδεολογικές διαφορές. Το ανακάλυψα μέσω εκείνων των φίλων που ρουφούν εκστασιασμένοι κάθε λέξη που εκστομίζει ο Σλοβένος ψυχαναλυτής και φιλόσοφος και είναι πράγματι αρκετά διασκεδαστικό. Με τον χαρακτηριστικά λογικοφανή του τρόπο όπου ιδεολογία με πολιτισμικές συνήθειες συγχέονται ( εκ του πονηρού, βεβαίως), ο Ζίζεκ εξηγεί ότι ακόμα και οι πλέον καθημερινές συνήθειες είναι ιδεολογικές. Τη θυμάμαι συχνά τη διάλεξή του αυτή τελευταίως, όταν οι ακούω διάφορες κριτικές για τις συμπεριφορές στο twitter. Σύμφωνα με μία από αυτές, οι χρήστες των νέων μέσων δεν είναι τόσο ειλικρινείς γιατί ενώ στο διαδίκτυο μοιράζονται σχεδόν τα πάντα με τους άλλους και δηλώνουν ανά πάσα στιγμή τί κάνουν και που βρίσκονται, δεν λένε κουβέντα για το πότε βρίσκονται στην τουαλέτα και τί κάνουν εκεί. Κάποιοι δηλαδή, θεωρούν υποκριτικό το να μοιράζεσαι στιγμές με τους φίλους σου ή σχόλια από τον ιδιωτικό σου βίο αν ταυτόχρονα δεν μοιράζεσαι ό,τι κάνεις εκεί που λένε πως μέχρι και ο βασιλιάς πηγαίνει μόνος του.Με διασκεδάζει ιδιαίτερα αυτή η κριτική γιατί είναι απόλυτα δηλωτική του τρόπου που αντιλαμβανόμαστε τη ζωή στη δημόσια σφαίρα. Η αντίληψή μας για τον δημόσιο χώρο ελάχιστα ρυθμίζεται από τους θεσμούς και το πώς τοποθετούμαστε απέναντι στους μηχανισμούς εξουσίας της κοινωνίας. Αντιθέτως, ακριβώς επειδή είμαστε εντελώς απρόθυμοι να αποτινάξουμε από πάνω μας την ζωή στις κοινότητες των “οικείων” με τις δικές μας ιδέες, είναι οι πεποιθήσεις μας αυτές το μοναδικό μας κριτήριο αποτίμησης της πραγματικότητας που ζούμε. Πάμπολλα παραδείγματα συμπεριφορών αποδεικνύουν αυτό μου τον ισχυρισμό με κλασικότερο όλων αυτό της στάσης μας απέναντι στους πολιτικούς. Ενώ διαπιστώνουμε διαρκώς την αντίφαση ανάμεσα στο δημόσιο λόγο και τις πράξεις τους, τους εγκαλούμε και τους καταδικάζουμε, τους κράζουμε, επί το λαϊκότερο, μόνο για πράξεις και λάθη του ιδιωτικού τους βίου. Έχετε δει ποτέ σας πρωτοσέλιδο στο οποίο θα στιγματίζεται, γλαφυρά, η αντίφαση μεταξύ έργων και λόγων; Είναι μάλλον σπάνιο. Οι επιδόσεις τους προς το σεβασμό τους στους θεσμούς της πόλεως σπάνια γίνεται αντικείμενο κριτικής. Αντιθέτως, τους βαθμολογούμε και μάλιστα αυστηρά για το κατά πόσο συμμορφώνονται προς τις πεποιθήσεις της πλειοψηφίας για το πώς πρέπει να ζει ο καθένας στην ιδιωτική του ζωή κι εδώ η επικαιρότητα μου επιβάλλει να διευκρινίσω ότι η προστασία της ιδιωτικότητας δεν έχει να κάνει με την ανοχή μας προς (τυχόν) εγκληματικές πράξεις..
Για την τυραννία των κοπαδιών των οικείων, δηλαδή, για τη λεγόμενη “τυραννία της οικειότητας”, έχουν γράψει άλλοι αρμοδιότεροι από μένα. Όμως, σημειολογικά μιλώντας, βρίσκω ενδιαφέρον το ότι αρνούμαστε ν’αντιληφθούμε πως η δοξασία ότι αληθινές κοινωνικές σχέσεις, σημαίνουν και πλήρη αποκάλυψη του προσώπου στο άλλο είναι αυτή που ευθύνεται σε σημαντικό βαθμό για τη λανθασμένη αντίληψή μας για τους σκοπούς της οργανωμένης πόλης. Η Πόλις, ψηφιακή ή αναλογική, είναι το εργαλείο της απρόσωπης ζωής, η μήτρα μέσα στην οποία αναπτύσσεται η πολυπλοκότητα προσώπων, συμφερόντων και γούστων και είναι αυτή η απρόσωπη πολυπλοκότητα που λειτουργεί ως εχέγγυο της ελευθερίας των ατόμων.
Η απαίτησή σου, να μοιράζομαι τις πιο ιδιωτικές πτυχές του βίου μου μόνο και μόνο για να καταφέρω να σε πείσω για την ειλικρινή μου διάθεση στη μεταξύ μας επικοινωνία, μόνον ως τεκμήριο μιας κοινωνίας που αρνείται πεισματικά να εκσυγχρονιστεί μπορεί να εκληφθεί.
Συζητώντας προχθές για το θέμα με τον φίλο και συνομιλητή Γιώργο Ψάλτη, μου έθεσε και μια άλλη παράμετρο που κάνει το μοίρασμα των στιγμών στο διαδίκτυο περίπλοκο και εγείρει το ζήτημα της ειλικρίνειας στην επικοινωνία: το oversharing στις λεπτομέρειες, στην πραγματικότητα θέλει να ελέγξει απόλυτα την εικόνα που έχουν για μας οι άλλοι, χωρίς να τους αφήσει το παραμικρό περιθώριο να βγάλουν τα δικά τους συμπεράσματα αλλά αυτό είναι θέμα άλλου σημειώματος. Για να διασκεδάσει λίγο τη φόρτιση που μου προκαλεί το συγκεκριμένο ζήτημα μου είπε ένα ανέκδοτο: Σ’ενα μικρό και αραιοκατοικημένο χωριό της χώρας, ο δάσκαλος, θέλει να διδάξει στα πιτσιρίκια τη χρήση της λέξης “προφανώς”. Χρησιμοποιεί λοιπόν το ακόλουθο παράδειγμα: “ Βλέπεις Νικολάκη την κυρά Μαρία να κατηφορίζει προς τη ραχούλα κρατώντας τους New York Times. Τί σκέφτεσαι; Ότι προφανώς πάει για χέσιμο”. Μόνο προφανώς; Προφανέστατα.
0 σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου