Πίσω στο 1974.
Ας θεωρήσουμε σαν αφετηρία του σημερινού ελληνικού πολιτικού συστήματος την πτώση της Χούντας. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής δημιουργεί τη Ν.Δ. Και ας πουμε ότι αυτή παίζει τον ρόλο των «Συντηρητικών», των «Ρεπουμπλικάνων» επί το ευρωπαικοτερο, των Χριστιανοδημοκρατών.
Στον αντίπαλο χώρο-των …Εργατικών, των …Δημοκρατικών, των …Σοσιαλιστών, ας πούμε στο χώρο της κεντροαριστεράς, δημιουργούνται 3 κόμματα. Νομίζω ότι είναι σχεδόν ιστορικά αποδεδειγμένο ότι ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν σαφώς πιο διορατικός και απείρως ευφυέστερος από τον Γεώργιο Μαύρο ή τον Γιάννη Ζίγδη, και το γεγονός του ενός ισχυρού πόλου που εξέφραζε τότε η Ν.Δ. επέτασσε να υπάρχει το ισχυρό αντίπαλο δέος.
Θεωρητικά και …καταστατικά, και η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ, ήταν πολυσυλλεκτικά και κόμματα που ευαγγελίζονταν την εσωκομματική δημοκρατία. Στην πραγματικότητα εκείνη την εποχή λειτούργησαν σαν μαγαζιά δυο πολύ ισχυρών αλλά και ευφυών και χαρισματικών …ιδιοκτητών. Και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και ο Ανδρέας Παπανδρέου είχαν και την αυτοπεποίθηση και την διορατικότητα αλλά και την δυνατότητα να αφομοιώνουν τις συχνά έντονα πολιτικά διαφοροποιημένες τάσεις μεσα στα κομματα τους. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, αν και πρεσβευτής της λαϊκής δεξιάς κατηγορήθηκε για την …σοσιαλμανία του όταν κρατικοποίησε πολύ μεγάλες ιδιωτικές επιχειρήσεις φτιάχνοντας ισχυρότατους κρατικούς πυλώνες ανάπτυξης , και ο Ανδρέας Παπανδρέου παρά την αντιΕΟΚικη ρητορεία του είναι αυτός που βάζει τα θεμέλια για τα περίφημα Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα. Ο αντι-εοκικός Αντρέας Παπανδρέου είναι ουσιαστικά ο θεμελιωτής της ευρωπαϊκών διαρθρωτικών ταμείων.
Στην πραγματικότητα και οι δυο, διαμόρφωσαν ένα πολιτικό πλαίσιο στην εποχή, στα μέτρα αλλά και στις δικές τους δυνατότητες. Τα τεραστια λάθη τους, συχνά καταστροφικά όπως και οι αναξιοποίητες δυνατότητες τους, κρίνονται και θα κρίνονται διαρκώς από την ιστορία αλλά δεν θέλω να εστιάσω σε αυτό το σημείο.
Και η Αριστερά;
Φαντάζομαι ότι σε πολλά πανεπιστήμια του εξωτερικού- στην Ελλάδα είναι ταμπού- θα διδάσκεται η τακτική αλλά και η ικανότητα του Ανδρέα Παπανδρέου να την αφοπλίζει και να την λεηλατεί εκλογικά. Και βέβαια αυτό δεν ήταν ευθύνη του "βιαστή", ήταν ευθύνη του βιαζόμενου"
Δεν έχω την παραμικρή ιδέα αν ήταν ζήτημα πολιτικής τακτικής ή πολιτικής πεποίθησης, αλλά ο Ανδρέας Παπανδρέου κατόρθωσε το ακατόρθωτο. Τη ίδια στιγμή που δικαίωνε πατριωτικά, οικονομικά, και πάνω από όλα ηθικά τους ...ηττημένους του Ελληνικού Εμφυλίου πολέμου, ταυτόχρονα επικοινωνούσε την καθαρόαιμα ελληνική περηφάνια του γιου, για τον «Γερο της Δημοκρατίας», τον πατέρα του, που βέβαια όλοι γνώριζαν ότι αυτός ο …Γέρος δεν ήταν παρά ο υποτακτικός του Σκόμπυ.
Θυμάμαι στην Ικαρία με την … γκρούβαλη φοιτητική παρέα μου (όσοι έχουν κάνει διακοπές στην Ικαριά, καταλαβαίνουν τι εννοώ με την λέξη…γκρούβαλη), που μια από τις μεγάλες νύχτες, μου είπε κάποιος γέρος παλιός Ελασιτης με μια μικρή συνταξη εθνικής αντιστασης, σε ένα καφενέ στον Αρμενιστή: «Ο Αντρέας έκανε κόλλυβα για να συχωρεθεί η ψυχή απο τα ...αποθαμένα του.»
Μπορεί πάγιο και απόλυτα δίκαιο αίτημα της Αριστεράς να ήταν πάντα η απλή αναλογική αλλά η Αριστερά δεν βρήκε ένα δυναμικό ακροατήριο για να το υποστηρίξει. Ή μάλλον να πειει για την αναγκαιοτητα του. Ιδιαίτερα μετά την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού, βολεύτηκε σε ρόλους καταγγελτικούς ή στις ελάχιστες (ίσως και όχι τόσο ελάχιστες τελικά) περιπτώσεις σε συμφωνίες …προθύμων με ανταλλάγματα κάποιες καρέκλες. Ονόματα δεν λέμε, προσωπατα δεν θίγουμε..
Αλήθεια αν ποτέ η κοινωνία απαιτούσε και βροντοφώναζε ότι η αντιπροσωπευτική Δημοκρατία για να λειτουργήσει οφείλει και πρέπει να είναι ουσιαστικά αντιπροσωπευτική, το πολιτικό προσωπικό της Αριστεράς δεν θα είχε μπει σε άλλες πολιτικές διεργασίες;
Ναι αλλά για να το βροντοφωνάξει ο κόσμος, έπρεπε να τον πείσει η Αριστερά. Το αυγό του Κολόμβου. Κακά τα ψέματα…βολεύτηκε η Αριστερά, όταν ήξερε πολύ καλά ότι ή θα μπει να γίνει ένα γρανάζι κυβερνήσεων μέχρι να την συνθλίψουν και να την καταπιούν ή η κοινωνία θα την αντιμετωπίζει εν πολλοίς με την θεωρία της χαμένης ψήφου, εφοσον δεν υπάρχει εκλογικό συστημα απλής αναλογικής.
Το δικομματικό λοιπόν μοντέλο που έχτισαν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και ο Ανδρέας Παπανδρέου έφτασε στο τέλος του.
Θέλω να πιστεύω ότι αυτή η Κυβέρνηση είναι η τελευταία μονοκομματική Κυβέρνηση. Και αυτό θα είναι επιτέλους και το τέλος της μεταπολίτευσης. Αυτής της εφτάψυχης μεταπολίτευσης που δεν λέει να πεθάνει…
Και γιατί να πεθάνει τώρα;
Μετά τον θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου και την απόσυρση από την ενεργό πολιτική του Κωνσταντίνου Καραμανλή, έγιναν πολλές φορές …απόπειρες να διασπαστούν τα Κόμματα. Στο τέλος υποτίθεται ότι χάριν της …ενότητας, αυτού του ιερού τοτέμ του κομματικού πατριωτισμού, βρισκόταν η λύση, εφευρίσκονταν οι ισορροπίες και τελικά γινόταν η… μοιρασιά.
Στην πραγματικότητα οι διαφορές για την όποια επαπειλούμενη διάσπαση ήταν καθαρά προσωπικές. Ο Αβέρωφ, ο Ράλλης, ο Μητσοτάκης, ο Έβερτ, ο Καραμανλής, ο Σαμαράς, η Ντόρα και εν πάσει περιπτώσει οι όποιοι κατά καιρούς πρίγκιπες και βασιλιάδες της Ν.Δ. όπως και ο Σημίτης, ο Τσοχατζοπουλος, ο Παπανδρέου, ο Βενιζέλος, αντίστοιχοι πρίγκιπες και βασιλιάδες του ΠΑΣΟΚ, ειχαν μόνο προσωπικές διαφορές, αυτοί και οι αυλές τους.
Από την άλλη, η μάχη των διάδοχων είτε του ΠΑΣΟΚ, είτε της Ν.Δ., δινόταν πάντα μετά από μια εκλογική ήττα. Την ώρα που ο αρχηγός του «αντίπαλου» πολιτικού χώρου, ήταν στην πιο ισχυρή στιγμή του. Ποιος θα αναλάμβανε το προσωπικό ρίσκο να «ιδεολογικοποιησει» μια ανύπαρκτη πολιτική διαφορά και να γίνει το πρόβατο που θα το φάει ο λύκος.
Η ενότητα ξαφνικά γινόταν το άγιο δισκοπότηρο, το Κόμμα γινόταν Πατρίδα, και βέβαια κανείς τους στην πραγματικότητα δεν είχε καμιά ιδεολογική διαφοροποίηση από την άλλη αυλή. Στην πράξη καμιά δικαιολογία που να μπορεί στοιχειωδώς να σταθεί. Να εφευρεθεί ένα Filioque, ρε αδερφέ.
Και τα δυο Κόμματα, σακάτεψαν καταστατικά και εσωκομματικές δημοκρατίες, οι διαφορετικές πολιτικές τάσεις αντιμετωπίζονταν ή με την προσφορά μιας θεσούλας ή με λάσπη για …προδοσίες και άλλα φαιδρά. Φαντάζομαι ότι οι Κομνηνοί , οι Ίσαυροι και οι Ραγκαβέ θα βρήκαν άξιους συνεχιστές της Βυζαντινοκρατίας μέσα στο ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ...
Ας μου πει κάποιος ποια ήταν η ιδεολογική διαφορά ανάμεσα στην διαμάχη Παπανδρέου- Βενιζέλου. Το στυλ; Το προφίλ; Το image; Μια καθαρά προσωπική διαμάχη και φιλοδοξία αυτών και των αυλών τους ήταν. Δεν είναι απαραίτητα κακή η φιλοδοξία, αλλά κανείς τους δεν κατάφερε να της προσδώσει έστω ένα στοιχειώδες πολιτικό περιεχόμενο. Απόδειξη ότι τώρα μετά από αυτήν την αδιανόητα χυδαία πολιτική στροφή του ΠΑΣΟΚ, στον νεοφιλελευθερισμό, έχοντας βρει τις ισορροπίες των εξουσιών τους , οι δυο τους είναι αγκαλιά και αντάμα.
Αποφασίζοντας ο Σαμαράς να μην ψηφίσει το Μνημόνιο, δίνει το εναρκτήριο λάκτισμα στο τέλος της μεταπολίτευσης. Οριοθετεί την λαϊκή πατριωτική δεξιά. Βρίσκει την χρυσή ευκαιρία να ξωπετάξει την Ντόρα Μπακογιάννη, αλλά και η Μπακογιάννη βρίσκει επιτέλους τον δικό της πολιτικό χώρο στο δεξιό πολιτικό στερέωμα, αυτό της νεοφιλευθερης διαχειριστικής πολιτικής. Θα μου πείτε, μα προσωπικές διαμάχες ήταν και αυτές. Ναι, αλλά επιτέλους υπάρχει πολιτικό πρόταγμα. Ή έστω εφευρέθηκε από τους δυο τους που αποφάσισαν να πάρουν διαζύγιο. Καμία σημασία δεν έχει ή δεν θα έχει για τα μελλούμενα της ελληνικής πολιτικής ιστορίας. Όσο θα υπάρχει αντιπροσωπευτική δημοκρατία θα υπάρχει και Δεξιά. Το ζητούμενο ειναι να σπάσει επιτελους το μονομπλοκ.
Χαζεύω το ΛΑΟΣ. Ένα κόμμα που μέχρι τώρα ήταν ένα one man show. Μπορεί ο Καρατζαφέρης, ο κυρίαρχος του παιχνιδιού στο μαγαζί του να κάνει διάφορες οβιδιακές μεταστροφές τακτικισμου, αλλά στην πράξη και η δική του η καρέκλα αρχίζει να τρίζει. Μεγάλη δυσκολία για υποψηφιότητες. Η αλεπού …απειλείται από τα παιδιά της. Και το πολιτικό προσωπικό του ΛΑΟΣ θα βρει τι ισορροπίες και τις συμμαχίες του με τους χώρους στους οποίους πραγματικά ανήκουν ιδεολογικά. Πιθανότατα θα έχουμε και πιο ακροδεξιό πολιτικό χώρο.
Επιτέλους ο ένας πόλος του τέρατος του δικομματισμού σπάει. Τώρα υπάρχει ο χώρος να σπάσει και ο άλλος.
Το ΠΑΣΟΚ βέβαια είναι στην εξουσία, η εξουσία δρα πάντα συγκολλητικά στο πολιτικό προσωπικό. Αλλά επιτέλους υπάρχει πολιτικό πρόταγμα. Και αυτό είναι το μνημόνιο.
Δεν είμαι αιθεροβάμων. Ξέρω πολύ καλά ότι καμία πολιτική persona «πρώτης γραμμής» για να χρησιμοποιήσω την τηλεοπτική γλώσσα, δεν θα πάρει τέτοια προσωπικά ρίσκα. Θα συνδιαλεγουν, θα πάρουν το κάτι τις, φάνηκε και από τον ανασχηματισμό, και άντε μπορεί να πετάνε και κανένα τροχιοδεικτικό βολιδοσκοπώντας για την επόμενη μέρα και κρατωντας κανένα στασιδι. Ή το αντίστροφο. Πολιτικό προσωπικό που μπορεί να έχει προσωπικά παράπονα ή προσωπικές φιλοδοξίες που δεν ικανοποιήθηκαν, μπορεί να χρησιμοποιήσει την αντιμνημονική ρητορεία προκειμένου να πιάσει στασίδι για τα επόμενα βήματα.
Μικρή σημασία έχουν πια όλα αυτά. Τα πράγματα τρέχουν, αυτό έχει σημασία. Τα πρόσωπα που ενσαρκώνουν τους ρόλους, προσωπικά δεν με αφορούν. Το έργο με νοιάζει.
Σημασία έχει ότι το μνημόνιο και ότι αυτό αντιπροσωπεύει είναι επιτέλους η σφαίρα που θα σκοτώσει την μεταπολίτευση. Η σφαίρα που θα σκοτώσει τον δικομματισμό. Και ή θα υπάρξουν Κυβερνήσεις συνασπισμών με προγραμαμτικέ συμφωνίες ή στην χειρότερη περίπτωση πολυτασικά κόμματα με ουσιαστικές εσωκομματικές δημοκρατίες. Αυτά τα αμπελοχώραφο του κάθε ηγημένος, ειτε ΠΑΣΟΚ, ειτε Ν.Δ. τελειώνει...
Η Αριστερά- όπως φοβάμαι βεβαια ότι αυτο μπορεί να συμβει και με την άκρα Δεξιά- θα επιβάλλει ορους.
Δεν με τρομάζει καθόλου η πολλαπλή διάσπαση της Αριστεράς. Με στεναχωρεί συναισθηματικά, αλλά δεν με τρομάζει. Ναι και εκεί προσωπικές είναι οι διαφορές και …ιδεολογικοποιουνται, αλλά δεν έχει σημασία. Ή τουλάχιστον δεν έχει τόσο μεγάλη σημασία, εφόσον κάποιος δεν συμμαχήσει με το ΠΑΣΟΚ σαν κεντρικό φορέα της πολιτικής του μνημονίου. Εφοσον κάποιος όπως η Δημοκρατική Αριστερα, δεν του προσφερει δεκανικια, σε αυτη την τοσο κρισιμη στιγμή, στην καταστροφική πολιτική του μνημονίου που εφαρμόζει.
Πείτε με και αιθεροβάμονα αλλά είμαι ίσως από τους ελάχιστους ανθρώπους που πιστεύω ότι και το ΚΚΕ θα αλλάξει. Ή για να το πω πιο συγκεκριμένα, δυνάμεις μεγάλες και πολιτικά σημαντικές που κουβάλαει μεσα του το ΚΚΕ, θα απαγκιστρωθούν από ιστορικές ιδεοληψίες, τακτικισμούς, ισορροπίες τρόμου και θα ξαναδιαβάσουν προσεκτικότερα τα …ευαγγέλια.
Μόνο που σε αυτό το καινούργιο τοπίο που είναι πια ζήτημα χρόνου να διαμορφωθεί- συχωριανοί μου, η ιστορία δεν υπήρξε ποτέ συνεπής στα ραντεβού που εμείς της δίνουμε-, η Αριστερά έχει ένα πολύ μεγάλο χρέος και ένα ακόμα μεγαλύτερο ρόλο να παίξει. Πιθανότατα και πρωταγωνιστικό. Να βρει, να συναντηθεί με την κοινωνία και τους εργαζόμενους και να τους εκφράσει. Παντού. Συμμαχώντας και συμφωνώντας. Διαφωνώντας και πολεμώντας.
Όπως και η βαρύτητα υπήρχε πριν τον Νεύτωνα, έτσι και η Αριστερά υπήρχε, υπάρχει και θα υπάρχει περα από το όποιο πολιτικό προσωπικό την αντιπροσωπεύει στην Βουλή, στα Κόμματα, στα Συνδικάτα ή στις τηλεοράσεις.
Η Αριστερά θα είναι πάντα ζωντανή εκφράζοντας όχι αριθμούς αλλά ανθρώπους.
Η Αριστερά θα είναι ζωντανή, όσο τουλάχιστον θα υπάρχει σε αυτόν τον πλανήτη το αίτημα για κοινωνική δικαιοσύνη.
Η Αριστερά θα είναι ζωντανή όσο θα υπάρχει έστω και ένας άνθρωπος που αδικείται από την όποια εξουσία τον τσαλαπατάει.
Η Αριστερά θα είναι ζωντανή όσο κάποιος θα μπορεί να ελπίζει και να ονειρεύεται μια καλύτερη ζωή μαζί με τους …άλλους.
Το μνημόνιο έδωσε σε όλες τις πολιτικές δυνάμεις, αλλά και σε όλη την κοινωνία το πρώτο έναυσμα να συνταχθουν σε δυο γραμμές. Να έχουμε μια πολύ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΉ, απλή, απτή, ακόμα και ευκολοκατανοητη διαφορά.
Σήμερα δεν υπάρχουν ναι μεν…αλλά. Όποιος σήμερα, σε αυτήν την κρίσιμη μάχη, στηρίξει τον εχθρό μου, είναι εχθρός μου.
Σήμερα όποιος δεν είναι εδώ, είναι εκεί.
Όλα τα άλλα θα …διαλευκανθούν στην πορεία. Και η πορεία θα είναι και μακρυά και δύσβατη και ακανθώδης. Αλλά κανένα κάρο δεν προχώρησε μπροστά από το άλογο.
Τώρα πάμε να σκοτώσουμε την μεταπολίτευση.
